Όταν μιλάμε για το άγχος των εξετάσεων αναφερόμαστε στην τάση που έχουν κάποιοι φοιτητές να αντιλαμβάνονται καταστάσεις αξιολόγησης όπου κρίνεται η επίδοση τους ως ιδιαίτερα απειλητικές. Οι απειλές αυτές συνήθως σχετίζονται με την αίσθηση περί αυτοαξίας ή αυτοπεποίθησης και άλλες φορές με τον φόβο της αξιολόγησης ή της κρίσης από άλλους (καθηγητές, γονείς, συμφοιτητές) ή ακόμη με το φόβο του να μην είναι ικανοί και άξιοι να πετύχουν τις ακαδημαϊκές και επαγγελματικές τους φιλοδοξίες.
Το άγχος των εξετάσεων εκδηλώνεται με ποικίλους τρόπους και οι ενδείξεις του γενικότερα εμπίπτουν σε τρείς κατηγορίες : τη γνωστική, τη συναισθηματική και την σωματική. Τα γνωστικά σημάδια του άγχους των εξετάσεων περιλαμβάνουν αρνητικές σκέψεις περί απώλειας ελέγχου της κατάστασης, περί μπλοκαρίσματος και αδυναμίας ανάκλησης από τη μνήμη σημαντικών σχετικών πληροφοριών και γνώσεων και έναν κατακλυσμό σκέψεων περί αποτυχίας. Σε συναισθηματικό επίπεδο το άγχος εκδηλώνεται με πανικό, φόβο και ανησυχία σχετικά με τις εξετάσεις ή τις συνέπειες μίας αποτυχίας και τέλος τα σωματικά σημάδια περιλαμβάνουν στομαχικές ενοχλήσεις, αυξημένους παλμούς, αδυναμία στα πόδια, τρόμο και ιδρώτα πριν ή κατά τη διάρκεια των εξετάσεων
Έτσι μακροπρόθεσμα κάποιος/α που αγχώνεται υπερβολικά για την εξεταστική μπορεί να χάσει το κίνητρο του και να αποστασιοποιηθεί από την εκπαίδευση καθώς το υψηλό άγχος της εξεταστικής συνδέεται με αρνητικά ακαδημαϊκά/εκπαιδευτικά αποτελέσματα, επιδρά αρνητικά στην διαδικασία μελέτης και προετοιμασίας για τις εξετάσεις, δημιουργεί υψηλή συναισθηματικότητα κατά τη διάρκεια τους, μια αίσθηση ανικανότητας όταν ολοκληρωθεί η εξεταστική διαδικασία και μια τάση αποφυγής ή παραίτησης από αυτήν.
Τα καλά νέα είναι ότι το άγχος των εξετάσεων μπορεί να αντιμετωπιστεί ή να μετριαστεί αποτελεσματικά καθώς μια σειρά ομαδικών ή ατομικών, συμπεριφορικών - γνωστικών, ενδυνάμωσης και ανάπτυξης δεξιοτήτων, παρεμβάσεων παρουσιάζουν πολύ καλά αποτελέσματα στην ελάττωση του άγχους των εξετάσεων και της σχετικής πίεσης (von der Embse et al., 2013). Επίσης μελέτες υποστηρίζουν ότι η εκφραστική γραφή, μια απλή τεχνική όπως αυτή του να γράφει κανείς τις σκέψεις και τα συναισθήματα σχετικά με τις εξετάσεις ακριβώς πριν την έναρξη της διαδικασίας βοηθά τους /τις φοιτητές/τριες να βγάλουν έξω από το «σύστημα τους» τις ανήσυχες αγχογόνες σκέψεις και βελτιώνει την επίδοση τους (Ramirez & Beilock, 2011).
Παρόλα αυτά αξίζει κανείς να σταθεί φιλικά με συμπάθεια και αγάπη απέναντι στον εαυτό του/της, χωρίς επικρίσεις και να του/της ψιθυρίσει «απλώς προσπάθησε και κάνε ότι καλύτερο μπορείς», τις περισσότερες φορές αυτό είναι αρκετό.
Σπύρος Πολίτης
Ψυχολόγος PhD, Υπηρεσία Συμβουλευτικής και Στήριξης
Αναφορές
von der Embse, N., Barterian, J. & Segool, N. (2013). Test anxiety interventions for children and adolescents: A systematic review of treatment studies from 2000–2010. Psychology in the Schools, 50(1), 57–71. doi:10.1002/pits.21660
Ramirez, G. & Beilock, S.L. (2011). Writing about testing worries boosts exam performance in the classroom. Science, 331, 211–213. doi:10.1126/science.1199427
Το έργο συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση».
